حقایق زندگی شهدا را بدون شعارزدگی برای مخاطب نوجوان بیان کنیم
نوید شاهد: «سعید رزاقی»، نویسنده و تصویرگر کتاب کودکان و پیشکسوت شاخه «پی‌نما» در ایران است. پی‌نما نزد رزاقی، کلمه فارسی شده واژه «کمیک‌استریپ» است و به مدت ۱۵ سال است که در زمینه جا انداختن این واژه ایرانی اهتمام می‌ورزد. تعریف وی از پی‌نما، یک سری نماهای پیوسته و متوالی است که مصداق چاپی همان نماهای سینمایی و همراه با داستان‌های مخصوص به این قالب هنری هستند. او بر خلق پی‌نما تمرکز ویژه و قابل توجهی داشته است و اغلب آثارش را در این زمینه خلق کرده است. از آثار او که بیشتر در این زمینه هستند، می‌توان به مجموعه‌های «مثل آباد» و «سرداران نامی ایران» و «داستان‌های امام علی(ع)» و «مجموعه داستان‌های سبک زندگی» اشاره کرد. خبرنگار نوید شاهد درباره الگوسازی از شهدا با استفاده از پی‌نما و تولید آثار برای شهدا با این نویسنده و تصویرگر گفت‌وگو کرد.
معرفی «پی‌نما»
سعید رزاقی در ابتدا درباره «پی‌نما» که سالیان سال برایش تلاش کرده است، توضیح داد: به مجموعه تصاویر متوالی که یک روایت بصری غیرمتحرک می‌سازند و توضیح اتفاق یا صحبت شخصیت‌های آن نیز در کادر تصویر قرار می‌گیرد کمیک استریپ یا «پی‌نما» گفته می‌شود. واژه «پی‌نما» به متوالی (پی‌درپی) و مصور بودن این آثار اشاره دارد. پی‌نما معمولاً در قالب کتاب و مجله می‌گنجد. پی‌نما با کاریکاتور و تصویرسازی معمولی متفاوت است زیرا در کاریکاتور و تصویرگری تنها یک کادر برای تفهیم موضوع وجود دارد اما در پی نما تعدادی قاب‌های تصویری متوالی و پشت سر هم این روایت تصویری را بر عهده دارند. در پی‌نما صحبت‌ها در قاب‌های بالونی شکل در هر کادر می‌آیند. همچنین حس حرکت به کمک توالی تصاویر و کادربندی مناسب به مخاطب این داستان‌ها القا می‌شود.
وی ادامه داد: معمولاً طراحی و معرفی کاراکتر یک مسئله مهم و کلیدی است. روال داستانی آن مشابه فیلم‌نامه است و یک داستان را نقل می‌کند؛ البته تفاوت اصلی آن با فیلم‌نامه آن است که روال داستان به صورت مکتوب نقل نمی‌شود بلکه داستان به صورت تصویرهای متعدد روایت می‌شود. سالیان سال است که در تلاشیم تا فرهنگ‌سازی در راستای برجسته کردن شخصیت‌های وطنی صورت بگیرد. تاکنون در نشریاتی همچون «کیهان بچه‌ها» و همچنین از سوی برخی ناشران کارهای زیادی در این راستا انجام شده است. ضمناً این قالب هنری دارای جایگاهی بومی است که عقبه مثال زدنی‌ای در سرزمینمان دارد. مثلاً در برخی از کشورها این کار باعنوان «مانگا» «کمیک استریپ» و ... است؛ اما در ایران همین کارها با عنوان «پی‌نما» عرضه می‌شود. «پرده‌خوانی‌های عاشورایی»، «نقاشی قهوه‌خانه‌ای» و «تصاویر کتاب هزارویک‌شب» از جمله مشابهت این هنر با توالی تصاویر و جریان نگاهی به مخاطب القا می‌کند که می‌تواند او را تحت تاثیر قرار دهد.
«پی‌نما» می‌خواهد نسخه فرهنگی در اختیار مخاطب قرار دهد
وی خاطرنشان کرد: ما با پی‌نمای ایرانی خودمان تصمیم داریم که نسخه فرهنگی در اختیار مخاطب بگذاریم؛ زیرا که نمی‌خواهیم مشابه ابرقهرمان‌های خارجی را به مخاطب ایرانی تحویل دهیم. ما در پی معرفی پهلوانانی هستیم که به واسطه آنان مرام و معرفت و سبک زندگی ایرانی-اسلامی را در جامعه مان رواج دهیم. حاج قاسم یکی از این قهرمانانی است که نوجوان می‌تواند ایشان را الگو خود قرار دهد و روش‌های زندگی را به واسطه او یاد بگیرد.
الگوسازی از شهدا و ایثارگران برای کودکان و نوجوانان
این پیشکسوت شاخه «پی‌نما» درباره الگوسازی از شهدا و ایثارگران برای کودکان و نوجوانان گفت: متاسفانه کارهای زیادی تا امروز برای شهدا و ایثارگران انجام نداده‌ام اما اگر بخواهم به شاخص‌ترین آنان اشاره کنم می‌توانم از کتاب «راه رهایی» که درباره شهید «عماد مغنیه»، «جنگ سی‌وسه روزه لبنان» و داستان شهید «لندی» که از شهدای اخیر نوجوان است اشاره می‌کنم. همچنین بعد از شهادت سردار سلیمانی طی پیشنهادی به خانواده محترم ایشان با واسطه‌ای پیشنهاد پی‌نمای داستان زندگی ایشان را ارایه دادم که در نهایت کتاب «از چیزی نمی‌ترسیدم» به صورت پی‌نما چاپ شد.
نباید در معرفی شهدا شعار داد
این پیشکسوت شاخه «پی‌نما» درباره معرفی درست شهدا به جوانان اظهار کرد: شهدای الگوهای ما هستند. متاسفانه تا امروز ما در جنگ فرهنگی منفعل بوده‌ایم زیرا برای شخصیت‌هایی مانند شهدا فقط شعار دادیم. اگر از لحاظ فرهنگی پایه‌گذاری درستی صورت بگیرد، هیچ‌گاه شاهد این حوادث اخیر در میان نسل‌های جوانمان نخواهیم بود پس باید خیلی بیشتر تلاش کنیم.
اگر ما برای نوجوانانمان شهدا را تبیین می‌کردیم و به دور از هر گونه شعارزدگی حقیقت شهدا را بیان می کردیم الآن الگوهای کاربردی و مناسبی در اختیار داشتند.
موانع موجود در الگوسازی از شهدا
وی به موانع موجود در زمینه الگوسازی از شهدا در آثار شاخه «پی‌نما» اشاره و اظهار کرد و گفت: مشکلات فرهنگی زیادی داریم و بسترسازی لازم و مناسب در این زمینه انجام نشده است و متاسفانه الگویی جدی برای هنرمندان علاقمند به این عرصه پی‌نما هم نداریم و افسوس که فرصت‌سوزی زیادی هم تا به حال شده است!
به گفته این هنرمند، با این وجود استعدادهای فراوانی که در بین جوانان علاقمند به این رشته داریم، مدیریت فرهنگی کشور اقدامات مناسبی در جهت بسترسازی نکرده است. ای کاش سردار سلیمانی‌هایی را داشتیم که در بخش فرهنگ با جان و دل کار می‌کردند. اگر در جبهه فرهنگی غفلت شود دشمن به راحتی به آن نفوذ می‌کند. پس تنها کاری که می‌شود انجام داد، این است که یا علی گفته و کمر همت بسته و با تمام مشکلات موجود بر سر راه، از خاکریزهای فرهنگیمان در مقابل دشمنان دفاع دقیق و منسجم کنیم!
خبرنگار: آرزو رسولی
